Με την ευκαιρία των πρόσφατων εκλογών και του προεκλογικού φρεσκαρίσματος των πολιτικών απόψεων των κομματικών σχηματισμών αισθάνομαι την ανάγκη να προχωρήσω σε κάποιες διαπιστώσεις.

Τα οικονομικά προγράμματα όλων των κομμάτων (ανεξαρτήτου αυτοτοποθέτησης στο πολιτικό φάσμα) αναγνωρίζουν μόνο και μόνο μια κυρίαρχη μορφή σχέσης που οργανώνει την παραγωγή αξιών χρήσης, αυτήν της μισθωτής εργασίας. Ο πολιτικός τους ορίζοντας εξαντλείται σε μια οικονομία αμοιβαιότητας και η διαφορές τους στις μορφές που πραγματοποιείται η ανταλλαγή. Η «δεξιοσύνη» αποδίδεται στους οπαδούς της διαμεσολάβησης των αγορών, άρα της διεύρυνσης της σφαίρας των αγαθών που εμπορευματοποιούνται ενώ η «αριστεροσύνη» στους οπαδούς της διαμεσολάβησης των μηχανισμών του κράτους που ρυθμίζουν την αμοιβαιότητα μέσα από συστήματα ιεραρχίας. Οι ακραίες εκφάνσεις οργάνωσης της σύγχρονης μισθωτής εργασίας είναι από τη μια πλευρά ο «νεοφιλελευθερισμός» και από την άλλη ο πρώην «υπαρκτός σοσιαλισμός» όπου η ιεραρχία ιδιοποιούνταν προνομιακά το κοινωνικό πλεόνασμα. Αμφότεροι τρόποι είναι σήμερα απεχθείς στην πλατιά μάζα των εργαζόμενων τμημάτων του πληθυσμού. Για τον λόγο αυτό το δίλημμα αριστερά ή δεξιά μοιάζει ασαφές.

Αντίθετα, από τη σκοπιά του εννοιολογικού πλαισίου της P2P θεωρίας το δίλημμα μπορεί να επαναπροσδιορισθεί δίνοντας άλλο οικονομικό περιεχόμενο στο όραμα της αριστεράς. Μια νέας μορφής ιδιοκτησία ούτε κρατική/δημόσια ούτε ατομική, αλλά ομότιμη αναδύεται μέσα από την τεχνολογική υποδομή και την αφθονία που έχει κατακτήσει η ανθρωπότητα τουλάχιστον σε μια σφαίρα της παραγωγής. Μια νέα δυναμική ανθρώπινων σχέσεων, οι ομότιμες, που αποτελούν έναν τρόπο οργάνωσης της εργασίας έξω από την σφαίρα της μισθωτής εργασίας, παράγει σήμερα αξίες χρήσης. Η διεύρυνση της ομότιμης παραγωγής αποτελεί σήμερα το μόνο μακροχρόνια εγγυημένο τρόπο διανομής υπέρ των ασθενέστερων. Η διεύρυνση της σφαίρας των «Κοινών» με οποιονδήποτε τρόπο κι αν υλοποιείται αρκεί να διακρίνεται από τα θεσμικά χαρακτηριστικά της ομότιμης ιδιοκτησίας μπορεί να αποτελεί έναν τακτικό στόχο του πολιτικού της αγώνα (σε αντίθεση με τη διεύρυνση του κράτους). Το εφικτό ζητούμενο του οράματός της δεν μπορεί να αποτελεί τίποτα λιγότερο από την συρρίκνωση της σφαίρας του εξαναγκασμού στη μισθωτή εργασία. Η προστασία του εργαζόμενου και η εγγύηση της αξιοπρεπούς επιβίωσής του μέσα από ένα καθολικό εγγυημένο εισόδημα και όχι η προσπάθεια προστασίας των θέσεων της μισθωτής εργασίας μπορεί να είναι το κεντρικό σύνθημα του συνδικαλιστικού της αγώνα . Στο θεσμικό επίπεδο το πολιτικό της πρόγραμμα πρέπει να αποσκοπεί εκτός από την συμμετοχική δημοκρατία, ακόμα παραπέρα στην υιοθέτηση πρακτικών ομότιμης διακυβέρνησης. Η συμμετοχική δημοκρατία δεν μπορεί να ευδοκιμήσει από μόνη της σε ένα σύστημα που αναπαράγει και διευρύνει την οικονομική ανισότητα για τον απλούστατο λόγο ότι κανείς δεν συμμετέχει νομιμοποιώντας ένα καθεστώς που δεν του εξασφαλίζει ευημερία. Αυτό θα αποτελούσε συμμετοχική κοροϊδία. Η επέκταση των ομότιμων μορφών διακυβέρνησης θα μπορούσε να κάνει εφικτό «…Ένα μεταρρυθμισμένο κράτος που λειτουργεί στο πλαίσιο της αναγνώρισης πολλαπλών συμμέτοχων και δεν υπάγεται πλέον στα εταιρικά συμφέροντα, αλλά λειτουργεί σαν ένας δίκαιος επιδιαιτητής μεταξύ των «Κοινών», της αγοράς και της οικονομίας «δώρων»…» (Michel Bauwens, «Η πολιτική οικονομία της ομότιμης παραγωγής»).

Αυτό το πλαίσιο μπορεί να οριοθετήσει πραγματικούς πόλους «προόδου» – «συντήρησης» και κατ’ αντιστοιχία «αριστεράς» – «δεξιάς».

Από αυτή την οπτική το εκλογικό αποτέλεσμα σηματοδοτεί την συντηρητική συνισταμένη της Ελληνικής κοινωνίας. Δεν σηματοδοτεί διόλου μια προς τ’ αριστερά στροφή του εκλογικού σώματος όπως μερικοί ισχυρίζονται. Ο συντηρητισμός διατρέχει οριζόντια όλο το πολιτικό φάσμα καθώς «δεξιές» αντιλήψεις δεσπόζουν στην Αριστερά.

Το εκλογικό αποτέλεσμα υποδεικνύει τον φοβικό και συντηρητικό χαρακτήρα που λαμβάνει ο αυξανόμενος ριζοσπαστισμός των μεσαίων στρωμάτων στη σημερινή συγκυρία. Το οικονομικό υπόστρωμα αυτού του ριζοσπαστισμού είναι η εκτεταμένη καταστροφή τους από την οικονομική ανάπτυξη σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, μιας κοινωνίας που δεν έχει προβεί σε επαρκείς ενέργειες αναδιάρθρωσης της παραγωγικής της βάσης. Δεσπόζουσες εκφάνσεις που προκαλούν την δυσαρέσκεια είναι η ιστορία του χρηματιστηρίου και ο τραπεζικός υπερδανεισμός που οδηγεί στην ταχύτατη συσσώρευση του πλούτου στο μεγάλο κεφάλαιο. Ο ριζοσπαστισμός δεν αποτελεί από μόνος του δύναμη προόδου. Για να μετατραπεί σε τέτοια χρειάζεται προοδευτικές θεωρίες και πρακτικές.

Σημαίνει όμως αυτό ότι ένας υποστηρικτής των P2P πρακτικών πρέπει να στέκεται σε απόσταση χωρίς να λαμβάνει θέση για τις εξελίξεις.

Καθώς η δυναμική του P2P είναι ακόμα ασθενική στον Ελληνικό χώρο η υποστήριξη όλων εκείνων των δυνάμεων που εξασφαλίζουν τις καλύτερες συνθήκες διάδοσης τους είναι επιβεβλημένη. Σ’ αυτό οι κομματικοί σχηματισμοί δεν είναι ίδιοι. Για παράδειγμα άλλοι υπογράφουν μυστικοσύμφωνα προσπαθώντας να προσδέσουν την μηχανογράφηση της χώρας στην Microsoft και άλλοι υιοθετούν έστω και εξαιρετικά περιορισμένα το ανοικτό λογισμικό. Άλλοι αδιαφορούν για τα ζητήματα των πατεντών λογισμικού και άλλοι αρχίζουν να τοποθετούνται θετικά. Άλλοι διαλέγονται με τις κοινότητες του ανοικτού λογισμικού και άλλοι τις περιφρονούν. Άλλοι υποστηρίζουν τον μαθητικό υπολογιστή και άλλοι σφυρίζουν αδιάφορα. Άλλοι επιχειρούν να μετασχηματίσουν ορισμένους θεσμούς και υιοθετούν πιο συμμετοχικά σχήματα οργάνωσης και άλλοι πιστεύουν σε μια περιορισμένη αντιπροσωπευτική δημοκρατία.