Οπτικοακουστικά Ελγίνεια: γιατί η κοινότητα του Ελεύθερου/Ανοικτού Λογισμικού (ΕΛ/ΛΑΚ) πρέπει να σηκώσει το γάντι;

Στο post “Κρατική vs ομότιμης ιδιοκτησίας: η περίπτωση του ψηφιακού αρχείου της ΕΡΤ” προσέγγισα το βασικό πολιτικό, οικονομικό και ταξικό πλαίσιο που, κατά την προσωπική μου άποψη, διέπει την επιλογή της σημερινής Ελληνικής κυβέρνησης να μην διαθέσει στους Έλληνες πολίτες την δημόσια περιουσία του οπτικοακουστικού αρχείου της ΕΡΤ. Η επιλογή της κυβέρνησης να μην διαθέσει το οπτικοακουστικό αρχείο της ΕΡΤ με ελεύθερες άδειες τύπου Creative Commons ή General Public License και ακόμα παραπέρα να συνδέσει την ψηφιοποίηση του αρχείου με την εταιρεία Microsoft – που λειτουργεί με μονοπωλιακές πρακτικές στην αγορά λογισμικού – αποτελεί κατά τη γνώμη μου ένα καθαρό δείγμα γραφής. Είναι, ωστόσο, εύλογο και θεμιτό πολλοί Έλληνες πολίτες να μην συμμερίζονται αυτή την άποψη. Άλλωστε ο πλούτος μας βρίσκεται στη διαφορετικότητα μας.Υπάρχουν όμως δύο βασικά σημεία στα οποία πολλοί μπορούμε να συμφωνήσουμε:

1.Είναι ανάγκη το υλικό του αρχείου να διατεθεί με μη αποκλειστικές άδειες, αλλά άδειες κοινής ιδιοκτησίας, γιατί αυτό απαιτεί, αφενός ο σεβασμός στη δημόσια φύση του υλικού και αφετέρου υπηρετεί με καλύτερο τρόπο τις αναπτυξιακές ανάγκες της Ελληνικής οικονομίας.
2.Είναι ανάγκη το αρχείο να διατίθεται με μορφή ανοικτού προτύπου που δεν υποθηκεύει τη δημόσια περιουσία σε ιδιώτες και επιτρέπει την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών.

Το αρχείο συγκροτείται από υλικό για τη δημιουργία του οποίου οι Έλληνες πολίτες έχουν πληρώσει μέσω εξαναγκαστικής εισφοράς. Η διάθεσή του με μη αποκλειστικές άδειες πνευματικών δικαιωμάτων αποτελεί μια μείζονα αναπτυξιακή τομή για την οικονομία καθώς θα επιτρέψει την καλύτερη δυνατή προβολή του σύγχρονου Ελληνικού πολιτισμού, μιας χώρας που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό. Επιπλέον δίνει την δυνατότητα δυναμικού μετασχηματισμού των χώρων της ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, της εκπαίδευσης της έρευνας και του πολιτισμού. Δημιουργεί μια θετική οικονομική “εξωτερικότητα” για πρόσωπα και επιχειρήσεις και προσδίδει στην οικονομία πολλαπλάσια δυναμική απ’ αυτή που θα προσδώσει στην ΕΡΤ (που είναι ακόμα κρατική – για πόσο;) με την μορφή αποκλειστικών εσόδων. Η αρχή της “ανοικτότητας” (Openness), τέτοιας φύσης δημοσίων πόρων αποτελεί πλέον κοινή πρακτική για τις κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων χωρών της δύσης και των μεγάλων διεθνών οργανισμών με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις βιοιατρικές επιστήμες, όπου έργα σαν την αλληλούχιση (διάβασμα) του ανθρώπινου γονιδιώματος -που κόστισαν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια- διέθεσαν τα δεδομένα τους εξαρχής ανοικτά, με την αποδοχή ότι η διαδικασία αυτή θα οδηγούσε στην καλύτερη οικονομική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων. Η εκπληκτική άνθιση και επιτάχυνση των βιολογικών ανακαλύψεων οφείλεται κυρίως στην υιοθέτηση αυτών των πολιτικών.

Υλικό τεκμηρίωσης των πολιτικών της “ανοικτότητας” μπορεί να βρει κανείς στον ιστότοπό μας στην αγγλική γλώσσα. Ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα στην ελληνική γλώσσα που μπορεί να διαβάσει κανείς, βρίσκεται στο κείμενο του Tom Steinberg “ Τα δημόσια δεδομένα, η κοινή περιουσία, και η δημοκρατία στο Ηνωμένο Βασίλειο” και αφορά σε δημόσια γεωγραφικά δεδομένα που διεκδικήθηκαν με εκστρατεία της εφημερίδας Guardian.
Η υιοθετούμενη σήμερα πολιτική από την κυβέρνηση και την ΕΡΤ εξυπηρετεί μόνο τα πολύ στενά συμφέροντα των μονοπωλητών της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας, κοινώς τμήμα των περιώνυμων “διαπλεκόμενων” που τόσο η συμπολίτευση όσο και η αντιπολίτευση αρέσκονται στο να καταγγέλλουν συνεχώς.

Η επιλογή του κλειστού και ιδιωτικού φορμάτ ψηφιοποίησης εκτός του ότι είναι εθνικά επικίνδυνη, παραβιάζει την ισοπολιτεία που καθιερώθηκε στα συντάγματα των σύγχρονων δημοκρατιών μετά από μακροχρόνια πάλη των πολιτών.

Ποιος όμως πρέπει να σηκώσει το γάντι σ’ αυτή την πρόκληση;

Σύσσωμη η ελληνική κοινωνία. Η ακαδημαϊκή κοινότητα, οι πολιτιστικοί φορείς, οι δημιουργοί και καλλιτέχνες, οι απλοί καταναλωτές, οι επιχειρηματίες του τουρισμού, της ενημέρωσης (εκτός από λιγοστούς), των επικοινωνιών και της διασκέδασης, η τοπική αυτοδιοίκηση. Οι φορολογούμενοι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα χρήματα των οποίων υλοποιείται το έργο. Οι δικτυωμένοι πολίτες του πλανήτη που έχουν συμφέρον ελεύθερης πρόσβασης στο υλικό.

Ποιος και γιατί πρέπει να βρίσκεται στην πρωτοπορία του αγώνα για ανάκτηση του δημόσιου πλούτου;

Η Ελληνική κοινότητα του ΕΛ/ΛΑΚ (Ελεύθερο λογισμικό / Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα).

Γιατί, η πρωτοποριακή δράση ανώνυμων και επώνυμων μελών της χάρισε στην ανθρωπότητα σήμερα ελεύθερους πόρους κοινωνικής δικτύωσης, ελεύθερους παραγωγικούς πόρους λογισμικού, ελεύθερους εκπαιδευτικούς πόρους όπως η Wikipedia και τα περιοδικά ανοικτής πρόσβασης.

Γιατί οι νομικές μορφές ιδιοκτησίας Creative Commons και General Public License είναι τα πρωτοπόρα δημιουργήματα του αγώνα του κινήματος του ελεύθερου/ανοικτού λογισμικού όλου του πλανήτη. Γιατί γνωρίζει καλύτερα απ’ όλους να οργανώνεται σε P2P πρότυπα και να παράγει κοινή, ελεύθερη αξία.

Γιατί είναι φορέας ενός μοναδικού ήθους και υπαρξιακού βιώματος, αυτό της προσφοράς του προσωπικού δημιουργικού πάθους στο κοινωνικό σύνολο, είτε με ανιδιοτέλεια είτε για την απόκτηση φήμης. Το ήθος της βρίσκεται σε αντιδιαστολή με το πάθος της “καρέκλας” και της εξουσίας που διαπερνά τους περισσότερους από τους άλλους χώρους οργάνωσης της κοινωνικής δράσης στην Ελλάδα.

Όλες αυτές οι ιδιότητες την κάνουν πρωτοπόρο μιας εφικτής ευρύτερης συσπείρωσης των κοινωνικών δυνάμεων που απαιτείται για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος.

Η Ελληνική κοινότητα του ΕΛ/ΛΑΚ έχει μπροστά της να αντιμετωπίσει μια πρόκληση που της δίνει μια μοναδική ευκαιρία:

Να σπάσει το φράγμα της απομόνωσης από τις ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις. Να δείξει ότι είναι φορέας ενός μοναδικού και αξιοθαύμαστου πολιτισμού και πανανθρώπινων αξιών. Να στείλει στ’ αζήτητα τους μισθοφόρους ορισμένων ΜΜΕ που θέλουν να συκοφαντήσουν και να ταυτίσουν το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού, στην χειρότερη περίπτωση με ένα “παραβατικό” κίνημα και στην ηπιότερη με “περιθωριακά”, “φρικιά” της τεχνολογίας.

Αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία ανάδειξης της επανάστασης που φέρνει στην οικονομική παραγωγή και την κοινωνική οργάνωση το ΕΛ/ΛΑΚ.

Μπροστά της ανοίγεται ο δρόμος να πετύχει απέναντι στην κοινή γνώμη όσα θα πετύχαινε μετά από πολλά χρόνια επίπονης προσπάθειας.

Στο δίλημμα αυτό καλείται να απαντήσει σήμερα και να οργανώσει τον αγώνα του. Χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς ηγεμονισμούς, με μετριοπάθεια, διάλογο και επιμονή. Η νίκη θα είναι τελικά δική της. Οι καιροί είναι με το μέρος της. Η κοινωνία θα έρθει με το μέρος της. Αρκεί να μάθει.

Καθώς οι ομότιμες μορφές ιδιοκτησίας αποτελούν θεσμικά μορφές πανανθρώπινου μοιράσματος του πλούτου, οι σύμμαχοι βρίσκονται σε όλο τον πλανήτη, είναι δυνητικά δισεκατομμύρια δικτυωμένοι πολίτες (η πρώτη έκκληση διεθνούς δημοσιοποίησης αναρτήθηκε ήδη στο αγγλικό blog του P2P). Το μόνο ερώτημα είναι πόσο γρήγορα θα επιτευχθεί ο στόχος.

Το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ δεν αποτελεί μόνο τα Ελγίνεια του σύγχρονου ελληνισμού αλλά θα μεταβληθεί σε έναν αγώνα όμοιο με αυτόν για την επιστροφή των μαρμάρων. Ακόμα και αν διαρκέσει χρόνια και αλλάξουν πολλές κυβερνήσεις, ο αγώνας θα συνεχίζεται μέχρι την τελική δικαίωση. Το ζήτημα είναι ότι όσο γρηγορότερα κατανοήσει η Ελληνική πολιτεία ποια είναι η ορθολογιστικά επιβεβλημένη λύση, τόσο γρηγορότερα θα απολαύσει η ελληνική οικονομία και ο Έλληνας πολίτης τους ευεργετικούς της καρπούς.

Στην ζοφερή οικονομική πραγματικότητα που υπόσχεται χειροτέρευση, η εναλλακτική οικονομία που ξεπήδησε μέσα από το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού προβάλει σαν μια φωτεινή εναλλακτική.