Έννοιες κλειδιά στην κατανόηση των Commons

Κοινά (ή κοινά αγαθά): Ο Barnes ταξινομεί τη σφαίρα των Κοινών χωρίζοντάς την σε τρεις κύριες κατηγορίες: τα φυσικά Κοινά ( αέρας, νερό, λίμνες, φυσικοί πόροι κτλ), τα δημόσια Κοινά (δρόμοι, πανεπιστήμια, μουσεία κτλ) και τα πολιτισμικά Κοινά (γλώσσες, επιστήμες, διαδίκτυο, ανοικτό και ελεύθερο λογισμικό κτλ). Ο Bauwens διαχωρίζει τα Κοινά σε αυτά που είναι ανθρώπινα δημιουργήματα (σύμφωνα με τη προαναφερόμενη κατηγοριοποίηση του Barnes πρόκειται για τα δημόσια και πολιτισμικά Κοινά) και σε αυτά που αποτελούν φυσικούς πόρους (φυσικά Κοινά). Ο Bauwens πηγαίνει δύο βήματα παραπάνω ονομάζοντας πρώτα ως «Κοινά» και τα συγκεκριμένα θεσμικά πλαίσια τα οποία χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση των κοινών πόρων, και έπειτα αντιλαμβανόμενος ως «Κοινά» τα κοινωνικοπολιτικά κινήματα που προωθούν τις δύο προηγούμενες τάξεις Κοινών .

Πληροφοριακά και υλικά Κοινά: Επίσης, τα Κοινά μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες ομάδες: στα υλικά και στα άϋλα Κοινά, ή αλλιώς πνευματικά ή πληροφοριακά Κοινά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα πληροφοριακών Κοινών αποτελούν το διαδίκτυο, το οποίο μπορεί να είναι διαθέσιμο σε όλους και ο σχεδιασμός του επιτρέπει στον καθένα να καινοτομήσει και να επικοινωνήσει, το ανοικτό και ελεύθερο λογισμικό, όπου χρήστες συμμετέχουν εθελοντικά στη δημιουργία λογισμικών που διατίθενται ελεύθερα με ανοικτό κώδικα, και η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia που αποτελεί μια τεράστια βάση πληροφοριών και γνώσης. Σε τι διαφέρουν, λοιπόν, τα πληροφοριακά από τα υλικά Κοινά; Τα υλικά Κοινά είναι αγαθά τα οποία δεν υπάρχουν σε αφθονία και η κατάχρηση τους οδηγεί σε αυτό που ο Hardin αποκάλεσε «η τραγωδία των Κοινών», δημιουργώντας την αναγκαιότητα για περιορισμό και έλεγχο της χρήσης τους. Τα προβλήματα αυτά δεν υπάρχουν στη σφαίρα της πληροφορίας -ή αν υπάρχουν θα υπάρχουν σε πολύ μικρό βαθμό με σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος για κάθε επιπλέον μονάδα αγαθού- όπου τα πληροφοριακά αγαθά είναι άφθονα, και η χρήση (ή αλλιώς κατανάλωση) μιας επιπλέον «μονάδας» πληροφορίας δεν αποκλείει τη χρήση της από άλλους. Γι’ αυτό το λόγο τα πνευματικά δικαιώματα και οι πατέντες θέτουν νομιμοειδή εμπόδια στη χρήση της πληροφορίας, δημιουργώντας μια τεχνητή έλλειψη των πληροφοριακών αγαθών. Τα πληροφοριακά Κοινά διαφέρουν από τις αγορές καθώς έχουν δημόσιο χαρακτήρα, εφαρμόζοντας την παλιά συμβουλή: από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του. Όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται, τόσο μεγαλύτερη αξία αποκτούν και τόσο πιο ωφέλιμα για το κοινωνικό σύνολο γίνονται. Η συλλογική δημιουργικότητα και καινοτομία προωθεί και προωθείται από την ύπαρξη και χρήση των πληροφοριακών Κοινών.

Copyleft: Η έννοια του copyleft ενσαρκώνεται από νέες μορφές αδειών και ιδιοκτησίας οι οποίες επιτρέπουν την ελεύθερη χρησιμοποίηση και τροποποίηση ενός έργου δημιουργίας, έτσι ώστε το παράγωγο έργο να παραμένει διαθέσιμο κάτω από τους ίδιους όρους. Για παράδειγμα η Γενική Άδεια Δημόσιας Χρήσης (General Public License) και οι Άδειες των Κοινών Δημιουργημάτων (Creative Commons) προστατεύουν το έργο δημιουργίας από την ατομική ιδιοποίηση αυξάνοντας το κοινωνικό όφελος. Το ελεύθερο λογισμικό και το λογισμικό ανοικτού κώδικα συνοδεύεται από GPL άδειες. Οι νέες αυτές μορφές ιδιοκτησίας στοχεύουν στο να έχουν σαν αποτέλεσμα την ευρύτερη δυνατή χρήση, διατηρώντας την κυριαρχία του δημιουργού, αποτελώντας θεσμούς καθολικής κοινής ιδιοκτησίας.

Κοινό ενεργητικό: Κοινά αγαθά που έχουν αγοραστική αξία και είναι κατάλληλα για αγοραπωλησία. Για παράδειγμα τα ερτζιανά κύματα αποτελούν μέρος του κοινού ενεργητικού, όπως συμβαίνει και με τον ορυκτό πλούτο στη δημόσια γη έτσι συμβαίνει και στον αέρα ή τα ύδατα. Αναγνωρίζοντας ορισμένες πηγές σαν μέρη του κοινού ενεργητικού γίνεται ευκολότερη η απάντηση στο ερώτημα αν η διαχείριση του κοινού ενεργητικού είναι η πλέον κατάλληλη για το δημόσιο συμφέρον.

Εταιρία: Νομική οντότητα αποστολή της οποίας είναι η μεγιστοποίηση βραχυχρόνιων κερδών για τους μετόχους. Στο κυνήγι της μεγιστοποίησης του κέρδους η εταιρία μπορεί να καινοτομεί και να αποδίδει οφέλη στους μετόχους, μα παράλληλα η δράση της συνοδεύεται από σοβαρές συνέπειες για το περιβάλλον και το κοινωνικό σύνολο. Το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν πληρώνεται από τους δημιουργούς του (δηλαδή τις εταιρίες) στο όνομα της προόδου και της δημιουργίας βραχυχρόνιου «πλούτου».

Περίφραξη: Η μετατροπή των Κοινών σε ιδιωτική περιουσία. Η περίφραξη ενός πόρου δεν σχετίζεται μόνο με την ιδιωτικοποίησή του, μα επίσης με την διαχείριση αυτού του πόρου σύμφωνα με τις επιταγές των δυνάμεων της αγοράς και του χρηματικού κέρδους. Η αγορά διέπεται από συγκεκριμένες συμπεριφορές και κανόνες, έχοντας ως αποτέλεσμα την παραμόρφωση του περιφραγμένου πόρου, αδιαφορώντας για το δημόσιο συμφέρον.

Το αναπαλλοτρίωτο: Η αρχή ότι ένας καθορισμένος πόρος δε μπορεί ελεύθερα να υπόκειται στις δυνάμεις της αγοράς (δηλαδή να συμμετέχει σε αγοραπωλησίες) αλλά οφείλει να παραμένει ανέπαφος. Η έννοια του αναπαλλοτρίωτου πηγάζει από την κοινή γνώμη ότι υπάρχουν συγκεκριμένοι πράγματα και πόροι τόσο πολύτιμοι και σημαντικοί για τον ανθρώπινο πολιτισμό, όπου η εξαγορά αυτών τους υποβαθμίζει. Τέτοια αγαθά (φυσικοί πόροι, ανθρώπινα όργανα, γονίδια, μορφές πολιτισμού κτλ) τα οποία παραδοσιακά θεωρούνται αδιαπραγμάτευτα παραμορφώνονται σε επικίνδυνο βαθμό από τις δυνάμεις της αγοράς.