Η πληροφορία πρέπει να ξεπεραστεί

Στο άρθρο του «Για ποια κοινωνία της πληροφορίας μιλάτε;» ο Γιώργος Δαφέρμος ισχυρίζεται ότι ο όρος «Κοινωνία της Πληροφορίας» έχει πολλές εγγενείς αδυναμίες καθώς αποτυγχάνει να εκφράσει και να εκθέσει τα ουσιαστικές πτυχές του κόσμου του Διαδικτύου. Πιο συγκεκριμένα, ο συγγραφέας τονίζει ότι δε θα πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι η πληροφορία, σε αντίθεση με τις έννοιες της επικοινωνίας και τη συνεργασίας, μπορεί πολύ εύκολα να εμπορευματοποιηθεί. Για παράδειγμα, όταν κάποιος αγοράζει ένα βιβλίο ή παρακολουθεί ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα αυτό που αγοράζει και καταναλώνει είναι πληροφορίες, ενώ όταν διαβάζει μπλογκς τρίτων και σχολιάζει ο χρήστης δε καταναλώνει απλά πληροφορίες αλλά συμμετέχει σε συζητήσεις, επηρεάζει και επηρεάζεται, διαμορφώνει και διαμορφώνεται.

Ο Δαφέρμος υπογραμμίζει ότι το πακετάρισμα της επικοινωνίας και της συνεργασίας και η προώθησή τους σαν προϊόντα «στα ράφια των σούπερμαρκετ», είναι πολύ δυσκολότερη απ’ ότι αυτή της πληροφορίας. Στη συνέχεια εξηγεί ότι «η πληροφορία είναι απομονωμένη από τις ανθρώπινες μεταβλητές, ενώ η επικοινωνία και η συνεργασία προϋποθέτουν τουλάχιστον τη συμμετοχή και εμπλοκή δύο μερών», καταλήγοντας ότι και οι δύο είναι διαδραστικές εξ ορισμού.

Ωστόσο δε συμμερίζομαι απόλυτα τη παρακάτω άποψη του Δαφέρμου ότι δηλαδή οποιαδήποτε ανάλυση ή συζήτηση σχετικά με το Διαδικτύο και τις κοινωνικές του προεκτάσεις και συνέπειες, που λαμβάνει χώρα έχοντας σα σημείο εκκίνησης τη πληροφορία, αναπόφευκτα θα καταλήξει σε λανθασμένα συμπεράσματα και αμφισημίες.

Αυτή τη στιγμή η κοινωνία του Δυτικού κόσμου δικαιολογημένα χαρακτηρίζεται ως Κοινωνία της Πληροφορίας καθώς το Διαδικτύο ωθεί την ελεύθερη και μαζική κυκλοφορία της πληροφορίας και αυτός είναι ο λόγος που, παγκοσμίως, οι κυβερνήσεις και οι πολυεθνικές εταιρίες απελπισμένα μάχονται να «σκλαβώσουν» τη πληροφορία με τις πατέντες και τα copyrights. Έτσι σήμερα αναδύεται μια τρίτη μορφή του καπιταλισμού, ο λεγόμενος «γνωστικός καπιταλισμός» , ο οποίος προωθείται από αυτούς που ελέγχουν και εκμεταλλεύονται τη πληροφορία και τη γνώση. Η εγγενής αντίθεση στο γνωστικό καπιταλισμό έγκειται στο γεγονός ότι παρόλο που το κόστος παραγωγής των (πνευματικών) προϊόντων είναι πολύ χαμηλό, οι «γνωστικοί καπιταλιστές» δημιουργούν μια τεχνητή έλλειψη πνευματικών αγαθών μέσα από καθεστώτα πνευματικής ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης.

Συνεπώς, δεν υπάρχει η ανάγκη για μια επανάσταση που απαιτεί αλλά για μια που δημιουργεί, μια συνεχή επανάσταση η οποία θα στηριχθεί σε ένα νέο τρόπο κοινωνικής οργάνωσης. Αυτός ο νέος τρόπος κοινωνικής οργάνωσης πρέπει να διαμορφώνεται και να επεκτείνεται μέσα από τη μαζική εμπλοκή, τη συνεργασία, τη δημιουργία (να καταρρίψουμε τη τεχνητή αυτή έλλειψη προϊόντων πνευματικής παραγωγής) και την άμεση συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, πετυχαίνοντας επίσης τη συνεχή απελευθέρωση της πληροφορίας που θα μετασχηματίζεται σε γνώση και η γνώση σε ερέθισμα για επικοινωνία, συνεργασία και δημιουργία.

Η απελευθέρωση της πληροφορίας είναι συνέπεια και ζητούμενο του νέου τρόπου κοινωνικής οργάνωσης ή με άλλα λόγια της μετάβασης στην Εποχή της Συμμετοχής. Μια επικοινωνία και συνεργασία χωρίς όρια οφείλουν να στηριχθούν πάνω στην αντίληψη και τη βαθιά πεποίθηση ότι η πληροφορία απελευθερώνει και χρειάζεται να παραμένει ελεύθερη, οδηγώντας στη προαναφερόμενη μετάβαση από την Εποχή της Πληροφορίας στην Εποχή της Συμμετοχής.

Επομένως, όταν η πληροφορία σα μέσο θα ανήκει στο παρελθόν η Εποχή της Πληροφορίας θα έχει τελειώσει. Κάτι που μπορούσε εύκολα να εμπορευματοποιηθεί, θα έχει πια υπερβεί του προκαθορισμένου πεπρωμένου του από την οικονομία της αγοράς και θα έχει απελευθερωθεί μέσα από τη συμμετοχή, την κοινωνική καινοτομία και δημιουργία. Μια νίκη επί της οικονομίας της αγοράς, ένα ερέθισμα-οδηγός για το μέλλον.

Συμπερασματικά η πληροφορία, με τη σημερινή της έννοια, πρέπει να ξεπεραστεί.

Και η Εποχή της Πληροφορίας το ίδιο.

2 Comments Η πληροφορία πρέπει να ξεπεραστεί

  1. Γιώργος Παπανικολάου

    Θα ήθελα να προσθέσω μια διαφορετική διάσταση στην αντίθεση που εντοπίζει ο Βασίλης Κωστάκης σχετικά με τον γνωστικό καπιταλισμό λέγοντας ότι «…Η εγγενής αντίθεση στο γνωστικό καπιταλισμό έγκειται στο γεγονός ότι παρόλο που το κόστος παραγωγής των (πνευματικών) προϊόντων είναι πολύ χαμηλό, οι «γνωστικοί καπιταλιστές» δημιουργούν μια τεχνητή έλλειψη πνευματικών αγαθών μέσα από καθεστώτα πνευματικής ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης…». H γνώση και το επιστημονικο-τεχνικό υπόβαθρο που στηρίζει την καινοτομία και επιτρέπει στους «γνωστικούς καπιταλιστές» να ιδιοποιούνται τεράστιες υπεραξίες αποτελεί μια συλλογική δημιουργία του ανθρώπινου πνεύματος, της συλλογικής νοημοσύνης των εργατών της γνώσης. Καμιά καινοτομία όπως και καμιά επιστημονική ανακάλυψη δεν αποτελεί παρθενογέννεση αλλά προκύπτει και στηρίζεται στην επίπονη συμβολή λιθαράκι-λιθαράκι εκατομμυρίων ανώνυμων και επώνυμων εργατών της γνώσης. Η ατομική ιδιοποίηση της μέσω πατεντών και κατοχύρωσης της πνευματικής ιδιοκτησίας αντιφάσκει με την από τη φύση της κοινωνικοποιημένη παραγωγή της. Το δίκαιο των πατεντών χάνει κάθε ηθική νομιμοποίηση σ’ ένα κόσμο όπου η καινοτομία αποτελεί καρπό συλλογικής πνευματικής εργσασίας. Η ομότιμη παραγωγή και η ομότιμη ιδιοκτησία αποτελούν την απάντηση και την επίλυση αυτής της αντίφασης. Τα ανοικτά πρότυπα, η ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και η ισότιμη διανομή της οδηγούν στην απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων που ασφυκτιούν από τους νομικούς και πολιτικούς περιορισμούς που θέτουν στην ανάπτυξή τους οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και ιδιοποίησης. Η ομότιμη παραγωγή και ιδιοκτησία αποτελούν ανώτερες και οικονομικά αποτελεσματικότερες μορφές οργάνωσης.

  2. Βασίλης Κωστάκης

    Συμφωνώ απόλυτα με την άποψη του Γιώργου. Εξαιρετικό σημείο που αποδεικνύει πόσο ανώτερες και οικονομικά αποτελεσματικότερες μορφές οργάνωσης είναι η ομότιμη παραγωγή και ιδιοκτησία.

Leave A Comment

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *