Tο Ελληνικό blog του P2P foundation βρίσκεται επιτέλους στον αέρα. Η προετοιμασία του έγινε συλλογικά από μια αρχική ομάδα λίγο πριν το ξέσπασμα των πρόσφατων πυρκαγιών. Στις μεταξύ μας συζητήσεις εκείνων των ημερών με τον Βασίλη Κωστάκη κυριαρχούσε η ανάγκη να επιταχυνθούν οι διαδικασίες σαν να υπήρχε μια αδιόρατη εσωτερική πίεση να κοινοποιηθεί το εννοιολογικό πλαίσιο της P2P θεωρίας και να εκτεθεί στο ελληνικό κοινό όσο το δυνατόν συντομότερα. Σαν να δίναμε μια μάχη με το χρόνο. Δυστυχώς λίγες μέρες μετά, η χώρα μας βίωσε την τρομακτική οικολογική, ανθρώπινη και οικονομική καταστροφή των πυρκαγιών. Στην πραγματικότητα πιστεύω ότι κανείς από μας δεν εξεπλάγη από την κατάληξη αυτής της τραγωδίας, που δεν αποτελεί παρά μόνο την κορυφή του παγόβουνου της βαθιάς κοινωνικοπολιτικής κρίσης του Ελληνικού χώρου. Αποτελεί ωστόσο μεγάλο δυστύχημα ότι η αποκάλυψη και κοινοποίησή της στον διεθνή χώρο έγινε με τρόπο τόσο δραματικό και σε βάρος ενός τόσο δυσαναπλήρωτου κοινού αγαθού: του φυσικού περιβάλλοντος.
Στην επικοινωνία αυτή θα προσπαθήσω να απαντήσω στο ερώτημα του Michel Bauwens «γιατί ένα τέτοιο ενδιαφέρον για την P2P θεωρία στην Ελλάδα;» όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι.
Ο σημερινός τρόπος οργάνωσης της διεύθυνσης της Ελληνικής κοινωνίας έχει φτάσει κοντά στα όριά των διαχειριστικών δυνατοτήτων του. Θεσμοί, κράτος και πολιτικά κόμματα αδυνατούν να διαχειριστούν τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της ίδιας της άρχουσας τάξης, αδυνατούν να συγκρουστούν με τα δίκτυα οργανωμένων ομάδων/τάξεων και να επιβάλουν με συνέπεια ακόμα και οποιαδήποτε μεταρρύθμιση δεν υπερβαίνει τα πλαίσια του συστήματος αλλά του εξασφαλίζει την μεσοπρόθεσμη επιβίωση. Για παράδειγμα, η αδυναμία αντιμετώπισης της πρόσφατης κρίσης των πυρκαγιών -ανεξάρτητα από τον επιμερισμό ιδιαίτερης βαρύτητας ευθυνών – πιστώνεται σήμερα από την πλειονότητα, στο σύνολο του ιεραρχικά δομημένου συγκεντρωτικού συστήματος κράτους και κομμάτων. Το «πρωτόκολλο» δόμησης του ιεραρχικού δικτύου της εξουσίας είναι σοβαρά διεφθαρμένο και βουτηγμένο μέσα στην ανυποληψία. Πελατειακές σχέσεις, παραοικονομία, αδιαφάνεια, επικοινωνιακή διαχείριση των προβλημάτων, νεποτισμός και διοικητική αυθαιρεσία, αποτελούν κυρίαρχες πρακτικές αποστερώντας του την εσωτερική νομιμοποίηση. Ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας είναι στενά συνδεδεμένος με την κρατική δραστηριότητα και διαπλέκεται μ’ αυτή πολυποίκιλα διαμορφώνοντας ένα αρνητικό για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Η σχάση του αποστήματος της διαφθοράς συμπαρασέρνει όχι μόνο υψηλά κοινωνικά στρώματα, αλλά διαχέεται ευρέως και στις κατώτερες τάξεις. Όλ’ αυτά συνδυασμένα με τις εγγενείς αδυναμίες επίτευξης μιας εγγυημένης ευημερίας σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, οδηγεί σε ουσιαστική ανημπορία των πολιτικών δυνάμεων να οργανώσουν τη συναίνεση. Τα κρίσιμα συσσωρευμένα προβλήματα (φτώχεια, υπερδανεισμός, υποαμοιβόμενη εργασία, ανεργία, επαπειλούμενη κατάρρευση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, αναποτελεσματική παιδεία και δημόσια υγεία) απαιτούν πλατιές συναινέσεις και είναι αμφίβολο ότι οι υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις και οι θεσμοί με την παρούσα οργανωτική τους δομή επαρκούν για να τα επιλύσουν και να εξασφαλίσουν μεσο-μακροπρόθρεσμη σταθερότητα και ευημερία.Για τον λόγο αυτό οι άνθρωποι είναι ανήσυχοι και πολλές φορές αγανακτισμένοι. Ένα μεγάλο μέρος τους αναζητά έναν νέο αυτοπροσδιορισμό, μια νέα σχέση με την πολιτική και τη συλλογικότητα, έξω από παραδοσιακά σχήματα και θεωρίες. Ένα μικρότερο -αλλά ευάριθμο- μέρος αποζητά να συμμετάσχει ενεργότερα στη διαμόρφωση της ιστορίας, προβληματιζόμενο για την δική του προσωπική ευθύνη.Αλλά πως; Μέσα στις συνθήκες αυτές η προσπάθεια για τη διεύρυνση των οριζόντων της πολιτικής σκέψης αποτελεί φυσιολογική συνέπεια. Το εννοιολογικό πλαίσιο της P2P θεωρίας προσφέρει μια επίκαιρη ερμηνεία των φαινομένων αλλά πολύ περισσότερο διακρίνει τις βασικές συνιστώσες μιας νέας μορφής κοινωνικής οργάνωσης που αναπτύσσεται μπροστά στα μάτια μας. Σκιαγραφεί τα βασικά συστατικά ενός υπαρκτού «νέου» που έχει «εφικτό» μέλλον και στόχους που δεν αποτελούν μια νέα ουτοπία. Δίνει μερικές από τις απαντήσεις και υποδεικνύει τη γενική κατεύθυνση δράσης και πειραματισμού.
Θα συμφωνούσα με τον Βασίλη Κωστάκη οι P2P διαπερνούν, θα πρόσθετα και διεμβολίζουν, την αριστερά και τη δεξιά με τους παραδοσιακούς τους προσδιορισμούς (αν και πιστεύω ότι οι P2P αποτελούν μια πολιτική έκφραση της σύγχρονης αριστεράς). Θα μπορούσα αυθόρμητα να διακρίνω δυνάμεις ρευμάτων της πρόσφατης ελληνικής πολιτικής ιστορίας που μπορεί να έχουν ένα εκλεκτικό ενδιαφέρον για την P2P θεωρία: καταρχήν οι δυνάμεις που συμμετείχαν στη ριζοσπαστική πολιτικοποίηση της μεταπολίτευσης και που απογοητευμένες είδαν το πολιτικό τους κεφάλαιο να εξανεμίζεται σε επιτεύγματα πολύ κατώτερα των προσδοκιών τους, δυνάμεις του οικονομικού και πολιτικού φιλελευθερισμού που στεγάστηκαν περιθωριακά και παροδικά στην ελληνική κεντροδεξιά και κυρίως μεγάλα τμήματα της ελληνικής νεολαίας που δεν θήτευσε στα θρανία της κομματικής πολιτικοποίησης ποτέ, αλλά βιώνει καθημερινά τις ομότιμες μορφές συμμετοχής και διανομής (από τη μουσική, τις ταινίες, τα παιχνίδια και τα blogs στις κοινότητες του διαδικτύου, μέχρι τη αναζήτηση της γνώσης και της επιστήμης). Η P2P θεωρία παρέχει το εννοιολογικό πλαίσιο συνάντησης μέσα από κοινή δράση των “πολιτικά έμπειρων” γενεών με την “τεχνολογικά έμπειρη” και κομματικά “παρθένα” νέα γενιά. Η συγκόλληση του ρήγματος αυτών των γενεών είναι σημαντική και επίκαιρη. Το ρήγμα είναι μεγάλο και συγκαλύπτεται συστηματικά από μια γενιά πρεσβύτερων “βολεμένων” που μετακύλισε τα δάνειά της καταναλωτικής της κραιπάλης, την παρωδία της δημόσιας οργάνωσης της και την οικολογική “έρημο” σε μια γενιά με υποβαθμισμένη παιδεία, ανεργία ή υποαμοιβόμενη εργασία και έλλειψη ευκαιριών (το πρόσφατο τηλεοπτικό σποτάκι της Greenpeace αποτελεί μόνο ένα πρώτο δείγμα της αναπτυσσόμενης αντιπαλότητας).
Ακόμα σημαντικότερο είναι το γεγονός ότι η ζοφερή οικονομική κατάσταση (που ωστόσο δεν έχει αποκαλυφθεί στους μακροοικονομικούς δείκτες σε όλο της το μεγαλείο) καθιστά σχεδόν αδύνατη την απαιτούμενη αναδιανομή, εφόσον δεν υιοθετηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις. Στην περίπτωση αυτή η μερική υιοθέτηση της P2P παραγωγής σε ορισμένους κλάδους της οικονομίας (πχ παιδεία) και η διεύρυνση των «commons» (αρχικά σε άυλα πολιτιστικά και παραγωγικά αγαθά), παρέχει μια εναλλακτική βελτίωσης της εισοδηματικής θέσης των ασθενέστερων τμημάτων του πληθυσμού, απολύτως εφικτή στα πλαίσια του παρόντος συστήματος. Αποτελεί ένα μέσο επίτευξης οικονομιών κλίμακας που μπορούν να υποβοηθήσουν την συσσώρευση σε άλλους κλάδους της οικονομίας και να επιτρέψουν την αναδιανομή πλεονάσματος σε συνθήκες στενότητας πόρων. Όλ’ αυτά προϋποθέτουν ωστόσο πολιτική βούληση που δεν είναι εκφρασμένη ακόμα ούτε κατ’ ελάχιστο στους καθιερωμένους πολιτικούς χώρους.
Με λίγα λόγια ο ιστοτόπος μας έρχεται σε μια επίκαιρη στιγμή της ελληνικής ιστορίας όπου οι υποκειμενικότητες όχι μόνο επαναπροσδιορίζονται με ταχύρυθμες διεργασίες αλλά προκύπτουν επιπρόσθετα οικονομικές ανάγκες που πρέπει να αντιμετωπισθούν γρήγορα. Σε οποιαδήποτε περίπτωση αποτυχίας η χώρα αντιμετωπίζει τα ζοφερά ενδεχόμενα της περιθωριοποίησης στην διαδικασία της παγκοσμιοποίησης και το ρίσκο της ανόδου του πολιτικού αυταρχισμού. Χώρες με μέσο επίπεδο ανάπτυξης όπως η Ελλάδα διατρέχουν αυξημένους κινδύνους για μια τέτοια κατάληξη αν δεν ακολουθήσουν έγκαιρα διορατικές πολιτικές. Η P2P θεωρία είναι λοιπόν επίκαιρη για την Ελλάδα. Διαβάστε τις βασικές της αρχές στον ιστοτόπο μας.
Καλή μας αρχή!!!
ΥΓ. Το post αυτό γράφηκε λίγο μετά το ξέσπασμα των πυρκαγιών και πριν τις πρόσφατες εκλογές, αλλά για τεχνικούς λόγους δεν αναρτήθηκε έγκαιρα